5.1. Właściwości farmakodynamiczneGrupa farmakoterapeutyczna: progestageny, pochodne pregnenu, kod ATC: G03DA04
Progesteron w produkcie leczniczym Luteina jest syntetycznie otrzymywanym naturalnym hormonemciałka żółtego jajnika. W warunkach fizjologicznych progesteron jest wytwarzany w zluteinizowanychkomórkach ziarnistych ciałka żółtego jajnika, w zespólni kosmków łożyska od około 14-18 tygodniaciąży, w warstwie pasmowatej i siatkowatej kory nadnerczy oraz w ośrodkowym układzie nerwowym.Ciałko żółte jajnika wytwarza progesteron w drugiej fazie cyklu płciowego w ilościach wzrastającychod około 5 do 55 mg na dobę w 20-22 dniu cyklu i zmniejszających się do 27 dnia cyklu. Wydzielanieprogesteronu przez ciałko żółte odbywa się pulsacyjnie.
W organizmie kobiety progesteron działa poprzez specyficzne receptory zlokalizowane m.in. wmacicy, gruczołach sutkowych, w ośrodkowym układzie nerwowym i przysadce mózgowej. Ludzkireceptor dla progesteronu występuje jako dwie izoformy: PR-A i PR-B. Receptor PR-A może pełnićrolę zarówno inhibitora, jak i aktywatora transkrypcji, co tym samym umożliwia różne działaniatkankowe. Najważniejsze efekty oddziaływania progesteronu na narząd rodny to: umożliwienieowulacji, poprzez nasilenie proteolizy ściany pęcherzyka Graafa; sekrecyjna przemiana endometrium,umożliwiająca implantację zapłodnionego jaja; hamowanie nadmiernego rozrostu endometrium podwpływem działania estrogenów; cykliczne zmiany w nabłonku jajowodów, szyjki macicy i pochwy.Progesteron działa synergistycznie z estrogenami na gruczoł sutkowy, pobudzając wzrostpęcherzyków gruczołowych i nabłonka przewodów oraz uczestnicząc w ekspresji receptorówniezbędnych do laktacji. Progesteron jest hormonem niezbędnym do utrzymania ciąży przez całyokres jej trwania: hamuje odpowiedź immunologiczną matki na antygeny płodu, jest substratem dowytwarzania glikokortykosteroidów i mineralokortykosteroidów płodu. Progesteron hamuje samoistnączynność skurczową ciężarnej macicy oraz jest konieczny do uruchomienia mechanizmówinicjujących poród.
Inne metaboliczne efekty oddziaływania progesteronu to: podwyższanie temperatury ciała, stymulacjaoddychania, zmniejszenie stężenia aminokwasów w osoczu, normalizacja stężenia glukozy w osoczu,działanie przeciwandrogenne, polegające na hamowaniu aktywności 5-alfa reduktazy,przekształcającej testosteron w dihydrotestosteron.
Prekursorem progesteronu jest cholesterol syntetyzowany z acetylo-CoA oraz pochodzący zlipoprotein o niskiej gęstości (LDL). W błonie wewnętrznej mitochondriów cholesterol pod wpływemLH ulega konwersji do pregnenolonu, który jest bezpośrednim prekursorem progesteronu.
5.2.Właściwości farmakokinetyczne
Stężenia progesteronu w osoczu pomiędzy 5-15 ng/ml, odpowiadające fizjologicznej wczesnej fazielutealnej są wystarczające do dokonania przemiany sekrecyjnej endometrium i utrzymania ciąży. Popodaniu dopochwowym 100 mg progesteronu, hormon osiąga maksymalne stężenia w osoczu pookoło 6-7 godz. od podania i stężenia te wynoszą średnio 10,9 +/- 4,2 ng/ml. AUC dla progesteronupodawanego dopochwowo (100 mg) wynosi 86,6 +/- 40,7 ng.h.ml-1. Okres półtrwania w fazieeliminacji z osocza progesteronu podawanego dopochwowo wynosi około 13 godz.
Po podaniu dopochwowym progesteron jest bezpośrednio transportowany do błony śluzowej macicy.Transport progesteronu z pochwy do macicy może odbywać się w mechanizmie bezpośredniej dyfuzjido tkanek endometrium, transportu przezszyjkowego, transportu poprzez krążenie żylne i limfatycznelub ułatwionej dyfuzji przeciwprądowej z naczyń limfatycznych i żylnych do układu tętniczegomacicy.
Stężenia progesteronu w endometrium (wyrażane w ng/mg białka) są większe po podaniudopochwowym niż po podaniu domięśniowym. Z endometrium progesteron w zależności odzapotrzebowania organizmu jest stopniowo uwalniany do krążenia systemowego.
4