Metformina jest lekiem przeciwcukrzycowym z grupy pochodnych biguanidów, który zmniejszastężenie glukozy w osoczu na czczo i po posiłkach. Nie pobudza wydzielania insuliny i dzięki temunie powoduje hipoglikemii.
Metformina wykazuje działanie przeciwcukrzycowe w następujących trzech mechanizmach działania: • zmniejszając wytwarzanie glukozy w wątrobie poprzez hamowanie glukoneogenezy glikogenolizy,
• zwiększając w mięśniach wrażliwość na insulinę, wzmagając obwodowy wychwyt glukozy i jej zużycie,
• opóźniając absorpcję glukozy w jelicie.
Metformina pobudza wewnątrzkomórkową syntezę glikogenu, działając na syntazę glikogenu.Metformina zwiększa zdolności transportowe wszystkich poznanych dotychczas rodzajów nośnikówglukozy przez błony komórkowe (ang. glucose transporters – GLUTs).
Działanie farmakodynamiczne W badaniach klinicznych zastosowanie metforminy łączyło się ze stabilizacją lub umiarkowanym spadkiem masy ciała.
U ludzi, niezależnie od wpływu na glikemię, metformina wywiera korzystny wpływ na metabolizmlipidów. W kontrolowanych średnio- i długoterminowych badaniach klinicznych wykazano, żemetformina w dawkach terapeutycznych zmniejsza stężenie cholesterolu całkowitego, cholesterolufrakcji LDL i trójglicerydów.
Prospektywne randomizowane badanie (ang. United Kingdom Prospective Diabetes Study – UKPDS)wykazało długotrwałe korzyści z intensywnej kontroli glikemii u dorosłych pacjentów chorych nacukrzycę typu 2.
Analiza wyników uzyskanych u pacjentów z nadwagą leczonych metforminą po nieskutecznymleczeniu samą dietą wykazała:
• istotne zmniejszenie bezwzględnego ryzyka powikłań cukrzycowych w grupie leczonej metforminą (29,8 zdarzeń na 1000 pacjentolat) w porównaniu z grupą leczoną samą dietą (43,3 zdarzeń na1000 pacjentolat, p = 0,0023) i w porównaniu z łącznymi wynikami dla grup leczonych pochodnymi sulfonylomocznika i insuliną w monoterapii (40,1 zdarzeń na 1000 pacjentolat, p = 0,0034);
• istotne zmniejszenie bezwzględnego ryzyka śmiertelności związanej z cukrzycą: w grupie leczonej metforminą (7,5 zdarzeń na 1000 pacjentolat) w porównaniu z grupą leczoną samą dietą (12,7 zdarzeń na 1000 pacjentolat, p = 0,017);
• istotne zmniejszenie bezwzględnego ryzyka śmiertelności ogólnej: w grupie leczonej metforminą (13,5 zdarzeń na1000 pacjentolat) w porównaniu z grupą leczoną samą dietą (20,6 zdarzeń na 1000 pacjentolat, p = 0,011) oraz w porównaniu z łącznymi wynikami grup leczonych pochodnymi sulfonylomocznika i insuliną w monoterapii (18,9 zdarzeń na 1000 pacjentolat, p = 0,021);
• istotne zmniejszenie bezwzględnego ryzyka zawału mięśnia sercowego: w grupie leczonej metforminą 11 zdarzeń na 1000 pacjentolat, w grupie leczonej samą dietą 18 zdarzeń na 1000 pacjentolat, p = 0,01.
W przypadku stosowania metforminy jako leku drugiego rzutu w skojarzeniu z pochodnymisulfonylomocznika nie wykazano korzyści dotyczących odległego rokowania.W cukrzycy typu 1, u wybranych pacjentów, stosowano metforminę w skojarzeniu z insuliną, alekliniczne korzyści tego połączenia nie zostały oficjalnie ustalone.
Kontrolowane badania kliniczne w ograniczonej populacji dziecięcej w wieku od 10 do 16 lat,leczonej przez 1 rok, wykazały zbliżony stopień kontroli glikemii jak obserwowany u pacjentówdorosłych.
8