W przeszłości rozporządzenie UE w sprawie produktów farmaceutycznych obejmowało jedynie skuteczne dopuszczanie do obrotu produktów leczniczych. Rozporządzenie to nadal służy podwójnemu celowi, a mianowicie swobodnemu przepływowi produktów leczniczych w UE oraz ochronie zdrowia publicznego. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu można uzyskać w drodze procedury zdecentralizowanej przez państwa członkowskie lub w drodze procedury scentralizowanej przez Europejską Agencję Leków (EMA)”. W trakcie tych procedur produkty lecznicze poddawane są ocenie ryzyka w celu zbadania ich jakości, bezpieczeństwa i skuteczności. Tak więc ocena ryzyka i korzyści przed wprowadzeniem do obrotu jest podstawą dopuszczenia do obrotu.
Dlatego też tradycyjnie kładziono nacisk na ocenę ryzyka przed wprowadzeniem produktu na rynek, a zaniedbywano ciągłą ocenę produktów dopuszczonych do obrotu (zob. Abraham i Lewis 2000). W latach 90. zaczęło się to zmieniać, gdy Unia Europejska przyjęła szereg aktów prawnych poświęconych nadzorowi nad bezpieczeństwem farmakoterapii. Obecnie regulacje unijne obejmują cały cykl życia produktów leczniczych: rozwój i wytwarzanie leku, badania kliniczne, dopuszczenie do obrotu oraz nadzór nad bezpieczeństwem farmakoterapii (zob. Scholz 2015). Obejmuje to nie tylko spontaniczne zgłaszanie niepożądanych działań leków (ADR), ale także systematyczne zgłaszanie poprzez plany zarządzania ryzykiem (Moore i Begaud 2010).
W tym rozdziale przedstawiamy przegląd systemu nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii w UE. Po pierwsze, przedstawiamy główne instytucje ustawodawcze i wykonawcze w UE, a mianowicie Komisję Europejską (Komisja), Radę Ministrów (Rada) i Parlament Europejski (PE), jak również podmioty odpowiedzialne za wdrażanie polityki w zakresie nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii. Następnie przedstawiamy krótki przegląd zmian legislacyjnych w zakresie nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii, w szczególności dyrektywy 2001/83/WE i późniejszej reformy dokonanej dyrektywą 2010/84/UE, a na koniec przedstawiamy najważniejsze zmiany wprowadzone przez dyrektywę reformującą i omawiamy przepisy dotyczące ADR w dyrektywie.
Instytucje UE i podmioty odpowiedzialne za nadzór nad bezpieczeństwem farmakoterapii
Dla lepszego zrozumienia unijnego systemu nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii ważne jest rozróżnienie pomiędzy dwoma grupami podmiotów. Pierwsza grupa podmiotów obejmuje instytucje UE, które uchwalają przepisy farmaceutyczne i ustanawiają ramy polityki w zakresie nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii. Komisja, Rada i Parlament Europejski są instytucjami, którym powierzono zadania legislacyjne i wykonawcze w UE. Łącznie można je postrzegać jako trójkąt legislacyjny.
Komisja Europejska pełni różnorodne funkcje i jest instytucją, która ma reprezentować interesy europejskie. Różnymi kwestiami politycznymi zajmują się tak zwane Dyrekcje Generalne (DG); DG ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności (SANTE) zajmuje się regulacjami dotyczącymi farmaceutyków. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności (SANTE) zajmuje się regulacjami dotyczącymi produktów farmaceutycznych. DG SANTE jest również “macierzystą” DG dla EMA, co oznacza, że przedstawiciele tej DG są ważnymi punktami odniesienia dla codziennej działalności agencji. Jednakże przedstawiciele obu DG są członkami Zarządu EMA, który jest głównym organem sterującym agencji. Wśród wielu funkcji Komisji, inicjowanie prawodawstwa jest jej kluczowym zadaniem. Ponadto prawodawstwo UE może być przyjmowane wyłącznie w oparciu o wnioski Komisji. Jeśli chodzi o funkcje wykonawcze, Komisję wspiera grupa ekspertów – Komitet Farmaceutyczny, który został utworzony w 1975 r. Komitet ten składa się z przedstawicieli państw członkowskich i EMA. Jego główne zadania związane są z wdrażaniem prawodawstwa farmaceutycznego, a w szczególności dyrektywy 2001/83/WE, a nadzór nad nim sprawuje DG SANTE.
Rada Ministrów pełni przede wszystkim funkcje ustawodawcze i jest instytucją reprezentującą państwa członkowskie. W zależności od tematu polityki Rada zbiera się i prowadzi negocjacje w różnych konfiguracjach z udziałem różnych ministrów krajowych obecnych na posiedzeniach. Jeśli chodzi o zmianę dyrektywy 2001/83/WE, Rada zebrała się w dwóch różnych konfiguracjach: grupa ds. zatrudnienia, polityki społecznej, zdrowia i konsumentów (EPSCO) oraz grupa ds. rolnictwa i rybołówstwa (AGRIFISH). Wraz z PE Rada przyjmuje akty ustawodawcze, takie jak wspomniane wyżej prawodawstwo dotyczące nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii.
Parlament Europejski (PE), reprezentujący obywateli Europy, jest wraz z Radą organem ustawodawczym UE. Wnioski legislacyjne zainicjowane przez Komisję są rozpatrywane przez jedną lub więcej komisji parlamentarnych. Na przykład dyrektywą 2001/83/WE zajmowała się komisja ds. środowiska, zdrowia publicznego i bezpieczeństwa żywności (ENVI), a dwie inne komisje wydały dalsze opinie na temat wniosku legislacyjnego. PE jest uprawniony do wysłania dwóch przedstawicieli do Zarząd EMA. Zazwyczaj do reprezentowania PE wysyłani są eksperci naukowi. Jako część władzy ustawodawczej, PE odgrywa również ważną rolę w zakresie nadzoru budżetowego i kontroli EMA. PE odgrywa jednak ograniczoną rolę w praktycznym wdrażaniu polityki w zakresie nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii.
Druga grupa podmiotów jest odpowiedzialna za wdrażanie polityki w zakresie nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii na poziomie unijnym i krajowym, w oparciu o prawodawstwo przyjęte przez instytucje UE. Jak zostanie wyjaśnione w rozdziale 4, krajowe organy ustawodawcze muszą transponować dyrektywy UE do prawa krajowego. Ponadto na szczeblu UE przyjmowane są przepisy wykonawcze. W skład tego zbioru wchodzą jednak równie! EMA, właściwe organy krajowe, firmy farmaceutyczne i inne zainteresowane strony.
Głównym zadaniem Europejskiej Agencji Leków (EMA) jest koordynacja oceny produktów leczniczych oraz doradzanie instytucjom UE i państwom członkowskim we wszystkich kwestiach związanych z regulacją rynku farmaceutycznego. Od momentu rozpoczęcia działalności w 1995 r. agencja stała się głównym aktorem w zakresie różnych aspektów regulacji produktów farmaceutycznych i odgrywa kluczową rolę w zapewnianiu infrastruktury dla nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii w UE. Produktów Leczniczych Stosowanych u Ludzi (CMPH), który wydaje zalecenia dla Komisji dotyczące cen- tralnej procedury dopuszczania do obrotu. Ponadto od 2012 roku Komitet ds. Oceny Ryzyka w ramach Nadzoru nad Bezpieczeństwem Farmakoterapii (PRAC) ocenia i monitoruje bezpieczeństwo produktów leczniczych. PRAC wydaje opinie i rekomendacje dotyczące scentralizowanej i zdecentralizowanej procedury wydawania pozwoleń.
Baza danych EudraVigilance prowadzona przez EMA jest internetowym systemem informacyjnym, w którym gromadzone są zgłoszenia o podejrzewanych działaniach niepożądanych. Państwa członkowskie i posiadacze pozwoleń na dopuszczenie do obrotu mają prawny obowiązek umieszczania w bazie danych informacji o ADR występujących w UE.
Ponadto system nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii w UE w znacznym stopniu opiera się na państwach członkowskich i ich właściwych organach krajowych. Jak widać na rys. 3.1, podmioty z państw członkowskich są zaangażowane w prawie wszystkie działania związane z nadzorem nad bezpieczeństwem farmakoterapii. Czerpiąc z krajowej wiedzy specjalistycznej i zasobów, właściwe organy krajowe znajdują się w centrum działań związanych z wdrażaniem i egzekwowaniem nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii (zob. Komisja Europejska 2016a). Władze te są nie tylko w centrum praktycznego wdrażania na poziomie krajowym, ale są również reprezentowane na poziomie UE w różnych komitetach EMA zajmujących się wydawaniem pozwoleń i nadzorem nad bezpieczeństwem farmakoterapii. Na poziomie UE Grupa Koordynacyjna ds. Procedur Wzajemnego Uznawania i Procedur Zdecentralizowanych (CMDh) jest odpowiedzialna za podejmowanie decyzji, gdy produkty lecznicze są wprowadzane do obrotu w ramach procedury zdecentralizowanej. Ponadto wspólna inicjatywa “Strengthening Collaboration for Operating Pharmacovigilance in Europe” (SCOPE) wspiera funkcjonowanie nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii w UE, poprzez dostarczanie szkoleń, narzędzi i szablonów w celu wspierania najlepszych praktyk (Komisja Europejska 2015). Europejska Sieć Ośrodków Farmakoepidemiologii i Nadzoru nad Bezpieczeństwem Farmakoterapii (ENCePP) również ma na celu poprawę nauki i praktyki nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii.
Na poziomie krajowym właściwe organy krajowe są centralnymi podmiotami nadzorującymi gromadzenie informacji o podejrzeniach wystąpienia ADR przekazywanych przez pracowników służby zdrowia, posiadaczy pozwoleń na dopuszczenie do obrotu i pacjentów. W ten sposób organy te zapewniają zasoby, wiedzę i doświadczenie w zakresie oceny przyczynowości i wykrywania sygnałów (Komisja Europejska 2016b).
Nadzór nad bezpieczeństwem farmakoterapii opiera się na bliskich powiązaniach EMA z przemysłem farmaceutycznym (zob. Wiktorwowicz i in. 2012) i obejmuje plany zarządzania ryzykiem oraz badania bezpieczeństwa po wydaniu pozwolenia, które są ważnymi elementami procedury wydawania pozwoleń i nadzoru nad produktem po wprowadzeniu go do obrotu. Jeśli chodzi o nadzór nad bezpieczeństwem farmakoterapii, posiadacze pozwolenia na dopuszczenie do obrotu muszą spełnić szereg wymogów określonych w prawodawstwie UE. Na przykład muszą oni wyznaczyć osobę odpowiedzialną za nadzór nad bezpieczeństwem farmakoterapii, która służy jako główny punkt kontaktowy dla organów regulacyjnych. Ponadto posiadacze pozwolenia na dopuszczenie do obrotu są również prawnie zobowiązani do zgłaszania przypadków ADR.
Wreszcie, niektóre dodatkowe zainteresowane strony są istotne dla właściwego wdrożenia prawodawstwa UE w zakresie nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii.
Rozporządzenie (WE) nr 726/2004 wyraźnie wspomina o udziale zainteresowanych stron w unijnych regulacjach dotyczących produktów farmaceutycznych. W ramach EMA utworzono sieć europejskich organizacji pacjentów i konsumentów oraz Grupę Roboczą Pacjentów i Konsumentów.
W ramach reformy systemu nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii na mocy dyrektywy 2010/84/UE wprowadzono możliwość bezpośredniego zgłaszania przez pacjentów podejrzewanych działań niepożądanych, np. właściwym organom krajowym lub posiadaczom pozwolenia na dopuszczenie do obrotu. Jak wyjaśniono poniżej, dyrektywa ma również na celu uproszczenie i ułatwienie indywidualnego zgłaszania przez pacjentów.
Rozwój prawodawstwa
Chociaż regulacje prawne dotyczące farmaceutyków w UE sięgają lat 60. ubiegłego wieku, nadzór nad bezpieczeństwem farmakoterapii był zaniedbywany aż do lat 90. ubiegłego wieku, kiedy to UE zaczęła uchwalać szereg aktów prawnych poświęconych nadzorowi nad bezpieczeństwem farmakoterapii (patrz Abraham i Lewis 2000). Już w dyrektywie 93/39/EWG stwierdzono, że państwa członkowskie muszą stworzyć systemy nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii i zachęcać pracowników służby zdrowia do zgłaszania ADR. Wprowadzanie do obrotu posiadaczy pozwoleń na dopuszczenie do obrotu poproszono również o wyznaczenie wykwalifikowanej osoby odpowiedzialnej za nadzór nad bezpieczeństwem farmakoterapii.
W tym czasie przepisy farmaceutyczne UE składały się z różnych aktów prawnych, które były ze sobą w skomplikowany sposób powiązane. W związku z tym, w celu uproszczenia, poszczególne części zostały skodyfikowane w jednym tekście, co doprowadziło do powstania dyrektywy 2001/83/WE. Dyrektywa ta stanowi podstawę prawną prawodawstwa UE w zakresie nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii i była zmieniana 10 razy. W porównaniu z dyrektywą 93/39/EWG wymagania stawiane państwom członkowskim i posiadaczom pozwolenia na dopuszczenie do obrotu w zakresie tworzenia i utrzymywania systemów nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii nie uległy zasadniczym zmianom. W związku z tym odpowiednie pro- jekty, wprowadzone zasadniczo na początku lat 90. ubiegłego wieku, zostały jedynie skonsolidowane w tytule IX dyrektywy 2001/83/WE, który został poświęcony nadzorowi nad bezpieczeństwem farmakoterapii.
W 2006 r. Komisja rozpoczęła konsultacje społeczne w celu zreformowania systemu nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii. Cele określone przez Komisję obejmowały sprecyzowanie odpowiedzialności zainteresowanych stron, zapewnienie zaangażowania różnych zainteresowanych stron (w tym pracowników służby zdrowia i zainteresowanych stron) oraz wyjaśnienie kwestii powielania działań i obowiązków. Konsultacjom publicznym towarzyszył raport oceniający, w którym stwierdzono “rozbieżności i niespójności wynikające z nieoptymalnej zgodności zarówno prawa krajowego, jak i praktyki z regulacjami WE” (Komisja Europejska 2006).
W oparciu o konsultacje Komisja wydała w grudniu 2008 r. wniosek legislacyjny. We wniosku tym Komisja wyjaśniła, że dąży do osiągnięcia następujących celów: lepszej ochrony zdrowia publicznego, właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz uproszczenia obecnych zasad i procedur (Komisja Europejska 2008).
Wniosek był następnie omawiany przez państwa członkowskie w odpowiedniej grupie roboczej Rady przez cały następny rok. Po rozpoczęciu rozmów przygotowawczych pod koniec 2009 r. Rada i PE uczestniczyły w serii nieformalnych spotkań (tzw. trialogów), aby zapewnić szybkie przyjęcie dyrektywy (Rada Unii Europejskiej 2010). We wrześniu 2010 roku PE przyjął większością głosów dyrektywę 2010/84/UE, kończąc tym samym procedurę ustawodawczą.
Dodatkowe prawodawstwo jest ważne dla utrzymania unijnego systemu nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii. Podczas gdy dyrektywa 2010/84/UE obejmuje nadzór nad bezpieczeństwem farmakoterapii w odniesieniu do pozwolenia zdecentralizowanego, rozporządzenie (UE) nr 1235/2010 obejmuje procedurę pozwolenia scentralizowanego. Aspekty operacyjne tych przepisów zostały przyjęte rozporządzeniem wykonawczym Komisji nr 520/2012. Na przykład rozporządzenie to stanowi, że raporty bezpieczeństwa dotyczące pojedynczych przypadków w odniesieniu do produktów biologicznych muszą zawierać numery partii. Ponadto w rozporządzeniu wykonawczym nr 198/2013 wprowadzono “czarny trójkąt” (P).
Niektóre produkty lecznicze stosowane u ludzi podlegają dodatkowemu monitorowaniu ze względu na ich szczególny profil bezpieczeństwa, w tym produkty lecznicze z nową substancją czynną, biologiczne produkty lecznicze oraz produkty, dla których wymagane są dane poaustracyjne (zob. również James 2014). Jak wyjaśnia Komisja na swojej stronie internetowej, czarny trójkąt (P) ma na celu zwrócenie uwagi pacjentów na znaczenie zgłaszania podejrzewanych działań niepożądanych wynikających z przyjmowanych przez nich leków, co zwiększa ich bezpieczeństwo.
Produkt, który podlega dodatkowemu monitorowaniu, jest umieszczony w aktualnym wykazie online, który jest publicznie dostępny na stronie głównej EMA. Wszystkie produkty znajdujące się w tym wykazie muszą być opatrzone symbolem odwróconego czarnego trójkąta (¥) i zawierać standardowe zdanie wyjaśniające zarówno w charakterystyce produktu leczniczego, jak i w ulotce dołączonej do opakowania (Komisja Europejska 2014: 15). Ta dodatkowa lista została uruchomiona przez EMA w kwietniu 2013 r. i zwraca uwagę na pacjentów oraz zwiększa ich przejrzystość w celu zachęcenia do zgłaszania podejrzewanych działań niepożądanych.
Wreszcie rozporządzenie (UE) nr 1027/2012 i dyrektywa 2012/26/UE zmieniły przepisy w związku z wycofaniem leku o nazwie Mediator (benfluoreks) (por. ramka 5.4 w rozdziale 5.4). Zmiany te nakładają na posiadacza pozwolenia na dopuszczenie do obrotu obowiązek powiadomienia właściwego organu tego państwa członkowskiego o wycofaniu leku z rynku.
Uzupełniając prawodawstwo, unijny system nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii obejmuje zestaw zasad technicznych opisanych w odpowiednich dokumentach z wytycznymi. Zasady te zapewniają jednolite stosowanie wymogów rozporządzenia w sprawie produktów farmaceutycznych. Zasady te obejmują dobrą praktykę wytwarzania (GMP), dobrą praktykę dystrybucji (GDP) i dobrą praktykę nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii (GVP). Wytyczne GVP mają na celu ułatwienie nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii w UE i obejmują leki dopuszczone do obrotu zarówno w ramach procedury scentralizowanej, jak i zdecentralizowanej.
Reforma nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii: Dyrektywa 2010/84/UE i art. 102
Celem nowej dyrektywy 2010/84/UE w sprawie nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii jest “poprawa funkcjonowania prawa Unii w zakresie nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii w odniesieniu do produktów leczniczych” (motyw 3). Podsumowując, nowe przepisy wprowadziły następujące zmiany do unijnego systemu nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii:
• Rozszerzenie zakresu dodatkowego monitorowania (np. substancji biologicznych)
• Właściwe organy mogą wymagać dodatkowego monitorowania produktów, które są przedmiotem badań po wprowadzeniu do obrotu
• Produkty lecznicze podlegające dodatkowemu monitorowaniu muszą być oznaczone czarnym trójkątem (P) i umieszczone w publicznie dostępnym wykazie
• Pacjentów zachęca się do zgłaszania ADR bezpośrednio do właściwych organów.
• ADR zostały rozszerzone o błędy w stosowaniu leków i przedawkowanie
Reforma unijnego systemu nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii miała na celu ułatwienie zgłaszania przypadków ADR, ze szczególnym naciskiem na identyfikację produktów biologicznych (Komisja Europejska 2007). W tym celu Komisja wzmocniła art. 101 i 102, w których ustanowiono przepisy w tym zakresie (ramka 3.1). W artykułach tych można wyróżnić trzy elementy: 1) państwa członkowskie muszą podjąć środki w celu zachęcenia pracowników służby zdrowia do zgłaszania ADR; 2) państwa członkowskie mogą nałożyć szczególne wymogi w tym zakresie; 3) państwa członkowskie muszą ustanowić system nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii. Zmiana tych przepisów dyrektywą 2010/84/UE rozszerza głównie ten ostatni element, natomiast dwa pierwsze elementy zostały zachowane w opisanej formie.
Rozszerzenie tych przepisów okazało się kontrowersyjnym tematem dla państw członkowskich. Na podstawie pierwotnego przepisu wniosku Komisji sam art. 102 wywołał 14 komentarzy, a dziewięć państw członkowskich zażądało zmian (Rada Unii Europejskiej 2009). Przez cały czas trwania procedury legislacyjnej dokładne brzmienie tych przepisów było przedmiotem wielu dyskusji wśród państw członkowskich. W sumie komisje parlamentarne zajmujące się wnioskiem Komisji zgłosiły ponad 70 poprawek. W trakcie nieformalnych spotkań trójstronnych z Radą wypracowano tekst kompromisowy, który nie zachował wszystkich poprawek w proponowanym brzmieniu, ale utrzymał kluczowe zapisy zawarte przez PE.
Przepisy dotyczące nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii zawarte w art. 102 dyrektywy 2010/84/UE zostały przyjęte w następujący sposób (ramka 3.1):
Państwa Członkowskie:
a. podjąć wszelkie właściwe środki w celu zachęcenia pacjentów, lekarzy, farmaceutów i innych pracowników służby zdrowia do zgłaszania podejrzewanych działań niepożądanych właściwym władzom krajowym; do tych zadań mogą być zaangażowane, gdzie właściwe, organizacje reprezentujące konsumentów, pacjentów i pracowników służby zdrowia; We wniosku Komisji i podczas dyskusji w Radzie pacjenci nie byli początkowo uwzględnieni. Włączenie pacjentów do tego zastrzeżenia wynika z poprawki PE, która ostatecznie została zachowana w tekście kompromisowym; w literaturze, nie ma zgody co do tego, czy włączenie pacjentów poprawia nadzór nad bezpieczeństwem farmakoterapii poprzez rozszerzenie zakresu podmiotów zgłaszających przypadki ADR, czy też prowadzi do przeciążenia informacjami i obniżenia jakości zgłoszeń (zob. np. de Langen et al. 2008). Włączenie organizacji konsumenckich i pacjentów jest również zasługą poprawki parlamentarnej; ich rola została jednak zmniejszona w tekście kompromisowym.
b. ułatwienie zgłaszania się pacjentów poprzez udostępnienie alternatywnych formatów zgłaszania się oprócz formatów internetowych;
W związku z ogólnym włączeniem pacjentów do zgłaszania ADR w punkcie a), to zastrzeżenie zostało również uwzględnione w wyniku poprawki parlamentarnej.
c. podejmują wszelkie właściwe środki w celu uzyskania dokładnych i możliwych do zweryfikowania danych do naukowej oceny zgłoszeń o podejrzewanych działaniach niepożądanych;
d. zapewniają, aby społeczeństwo otrzymywało w odpowiednim czasie ważne informacje dotyczące obaw związanych z nadzorem nad bezpieczeństwem farmakoterapii w odniesieniu do stosowania produktu leczniczego poprzez publikację na portalu internetowym oraz, w razie potrzeby, poprzez inne środki ogólnie dostępnych informacji;
Brzmienie lit. c) było przedmiotem wielu dyskusji wśród państw członkowskich. W przeciwieństwie do pierwotnych zapisów wniosku Komisji, Rada dodała zapis odnoszący nadzór nad bezpieczeństwem farmakoterapii do oceny naukowej. We wniosku nie było tego zapisu, który mówił jedynie o “wysokiej jakości informacji”. Poprawka parlamentarna rozszerzająca to zastrzeżenie dotyczące “jakości” nie tylko na sprawozdania, ale również na bazy danych, nie została włączona do tekstu kompromisowego. Jednakże zastrzeżenie dotyczące informowania o ryzyku w związku ze zgłaszaniem przypadków ADR, zawarte w lit. d), zostało włączone przez PE i zachowane w ostatecznej wersji tekstu.
e. zapewniają, poprzez metody zbierania informacji oraz, w miarę potrzeby, poprzez działania podejmowane w następstwie zgłoszeń o podejrzewanych działaniach niepożądanych, że podejmowane są wszystkie właściwe środki w celu wyraźnego zidentyfikowania każdego biologicznego produktu leczniczego wstępnie przepisanego, wydanego lub sprzedanego na ich terytorium, który jest przedmiotem zgłoszenia o podejrzewanym działaniu niepożądanym, z należytym uwzględnieniem nazwy produktu leczniczego, zgodnie z art. 1 ust. 20, oraz numeru partii;
Na podstawie wniosku Komisji przedmiotem wielu dyskusji wśród państw członkowskich było również dokładne sformułowanie dotyczące identyfikacji produktów biologicznych.
PE dokonał jednak istotnej zmiany. Po pierwsze, PE rozszerzył zakres przepisu na zgłoszenia o podejrzewanych działaniach niepożądanych. Po drugie, w przeciwieństwie do pierwotnego zapisu, PE wyraźnie uwzględnił nazwę produktu leczniczego, międzynarodową niezastrzeżoną nazwę, nazwę posiadacza pozwolenia na dopuszczenie do obrotu oraz numer serii. Członkowie odpowiedniej komisji uzasadniali tę poprawkę obawą, że we wniosku Komisji brakowało szczegółów dotyczących identyfikacji produktów biologicznych. Zgodnie z tym poglądem brak szczegółów doprowadziłby do różnych krajowych podejść do nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii w odniesieniu do produktów leczniczych objętych scentralizowanym pozwoleniem. W tekście kompromisowym zachowano elementy ponownego przenoszenia, w tym numer partii. Ponadto brzmienie przepisu zostało złagodzone, a odniesienia do EudraVigilance i standardowych formatów sprawozdań zostały usunięte.
f) podejmują niezbędne środki w celu zapewnienia, że posiadacz pozwolenia na dopuszczenie do obrotu, który nie wywiązuje się z obowiązków określonych w niniejszym tytule, podlega skutecznym, proporcjonalnym i odstraszającym sankcjom.
Do celów akapitu pierwszego lit. a) i e) państwa członkowskie mogą nakładać szczególne obowiązki na lekarzy, farmaceutów i innych pracowników służby zdrowia.
W pierwotnych postanowieniach wniosku Komisji oraz w różnych wersjach dyskusji w Radzie nałożenie szczególnych obowiązków przewidziano jedynie w odniesieniu do lit. a), a więc ogólnych wymogów dotyczących sprawozdawczości. W swojej poprawce PE rozszerzył możliwość nakładania obowiązków na lit. e), a więc na szczegółowe wymogi sprawozdawcze dotyczące substancji biologicznych. Komisja zawarła również następujące zastrzeżenie: “Zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych wynikających z błędów w stosowaniu leków powinno odbywać się na zasadzie “no blame” i powinno być prawnie uprzywilejowane” (Parlament Europejski 2010).* Odnosząc się do uzasadnienia dotyczącego szczegółowych elementów zgłaszania w lit. e), PE uzasadnił, że poprawka ta nie tylko zwiększy jasność przepisu, ale również wzmocni podstawę prawną do żądania od pracowników służby zdrowia wymogów dotyczących identyfikacji produktów biologicznych. Podczas gdy rozszerzenie szczególnych obowiązków na lit. e) zostało utrzymane, ta ostatnia poprawka nie została uwzględniona w tekście kompromisowym.
żródło:
Materiał został opublikowany w otwartym dostępie. Open Access. Jest udostępniony na licencji Creative Commons Attribution 4.0 International License (http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/). Pharmacovigilance in the European Union Practical Implementation across Member States 2017. Autorzy Michael Kaeding · Julia Schmälter Christoph Klika